systeemverandering

systeem
verandering

OVER HOE HET SYSTEEM ANDERS KAN EN WAAROM!

What's the problem?

We weten al lange tijd dat er iets anders moet. Het klimaat, in de zorg, het onderwijs, de toeslagen, de ongelijkheid. Het zijn allemaal grote problemen die elkaar in hoog tempo afwisselen. Na corona kwam de rendementsheffing, toen de energiecrisis en het personeelstekort in de zorg, om het vervolgens te hebben over…. Je zou haast kunnen (of misschien wíllen) denken dat het afgesproken werk is, maar zo wild is het allemaal niet

De problemen volgen elkaar al zo lang en zo snel op, dat het statistisch niet anders kan dan dat er een probleem in ons systeem zit. Dat er diep in de basis een weeffout zit wat zó invloedrijk is dat het onze voortgang op alle fronten bemoeilijkt. En stel we vinden die fout en vinden daar een oplossing voor, wat zou dat dan kunnen betekenen?

De doelen

Met deze website streven we naar meer bewustwording over het systeem. Over hoe het werkt en (belangrijker nog) wat de invloed ervan is op de maatschappij. Wij geven je antwoorden op deze vragen:

Wat is het systeem?

Deel 1: De Definitie

Als je aan honderden mensen gaat vragen wat het systeem is (en dat hebben we gedaan), dan krijg je ook honderden antwoorden. Ook als je dit gaat vragen aan ambtenaren op hoge posities (hebben we ook gedaan) is er nooit één antwoord hetzelfde. Meestal kregen we emoties als reactie, in plaats van definities. ‘Problematisch’, verstikkend en ‘probleemveroorzakend’ waren veelgehoord.

Maar gelukkig hebben we tegenwoordig AI en die weet het goed te verwoorden: Het maatschappelijke systeem is het geheel van sociale, politieke, economische en culturele elementen die samenwerken en onderling verbonden zijn om de werking van de samenleving te organiseren en beïnvloeden.

Deel 2: De boeken

AI levert ons een strakke zin, maar daarmee zijn we er nog niet. Want waar zit die weeffout? Waar in het systeem doen we iets systematisch zo verkeerd dat het blijft overkomen alsof we in een neerwaartse spiraal zitten? Daarvoor moeten we nog een laag dieper: wetgeving.

Er is een grote kans dat je wilt afhaken bij dat woord, maar wacht nog even. Want alles wat je hebt, wat je doet, wat je koopt, waar je het koopt… en ook hoe bedrijven winsten mogen maken, hoe onze democratie werkt, hoe zorg verleent wordt… Alles, maar dan ook echt álles, is op één of andere wijze een logisch gevolg van wat er in wetgeving staat.

Zou je onze maatschappij als een spel zien, dan is wetgeving niet alleen het boekje met de spelregels, maar ook het hele ontwerp van het spel.

Deel 3: Het geld

Rest ons nog één belangrijk element : geld. Daar kunnen we niet omheen natuurlijk. Zeker niet als we het hebben over de overheid, banken, winsten van grote bedrijven of over ons eigen bestaan. Zonder geld zijn we nergens.

In veel maatschappelijke problemen vormt geld een cruciaal onderdeel, maar geld zelf is niet het probleem. Geld is net als water: het stroomt waar wij het laten stromen. Wij voorzien het geld van kaders waar het langs moet. Systemisch gezien doen we dat op 2 manieren: met wetgeving en belastingen.

In de wet staat wie wat mag doen met geld en het zijn de de hoogtes van de belastingpercentages (zoals op loon, winst en omzet), die zéér bepalend zijn voor de keuzes die mensen, organisaties en zeker ook grote bedrijven en aandeelhouders maken.

Waarom kan het beter anders?

Nu we aardig op weg zijn gekomen in het definiëren van het systeem, de vraag waarom we het anders moeten doen. Het kortste antwoord: omdat het kan! Maar betere redenen zijn er natuurlijk ook.

Kenmerkend voor de laatste paar decennia is dat we veel blijven praten over grote maatschappelijke problemen terwijl ze toch maar nauwelijks verbeteren. De olieconsumptie is niet afgenomen sinds we de klimaatproblemen zijn gaan erkennen, de armoede is de laatste decennia heftiger geworden, de stromen vluchtelingen nemen toe, en er zijn zo veel privacyschandalen dat we er niet eens meer van opkijken.

Al decennialang gaat het zo door, en omdat er nauwelijks verbetering is veranderen wij als samenleving. Dat er weinig vertrouwen is in de overheid is ook niets anders dan een logisch gevolg van een onmiskenbare oorzaak. De besluiteloosheid. Het eigenbelang. Lobby voortrekken. Het geruzie in de politiek. Alles bij elkaar is het een lange lijst wat maakt dat er een grote kloof is tussen overheid en bevolking.

Daarnaast speelt mee dat grote bedrijven, banken en andere invloedrijke organisaties hun invloedrijke posities aanwenden om hun eigen situatie te blijven verbeteren. Ook als dat ten koste gaat van de samenleving. Ze zitten immers in een pittige concurrentiestrijd en de aandeelhouders moeten tevreden gehouden worden. Hoe frustrerend dat ook kan zijn, die megawinsten, het greenwashen en de manipulatie met al die mooie marketing is allemaal logisch. Bovendien is het ook allemaal toegestaan, want de wet geeft veel speelruime.

Sla je de gehele situatie even goed plat dan is het zo dat wij als bevolking in een afhankelijkheidspositie zitten. We zijn meer afhankelijk van overheidsorganisaties, de banken, bedrijven en andere organisaties, dan dat zij afhankelijk zijn van ons. Dat is de onmiskenbare uitkomst van wat er in wet staat. Het is beter als we dat anders gaan doen want waarom schrijven wij boeken vol wetten met als uitkomst dat de positie van ons als mens steeds verslechterd?

Waar zit het probleem?

hét voorbeeld

Het systeemprobleem staat niet letterlijk in de wet beschreven, maar het is een wisselwerking die systemisch vanzelf ontstaat vanuit een aantal wetten en belastingen die logischerwijze op elkaar in werken. Om het gemakkelijk te houden zijn er twee thema’s die het systeem bepalen: verantwoordelijkheid en afhankelijkheid.

Het klimaat is het simpelste voorbeeld. De overheid is verantwoordelijk om klimaatproblemen op te lossen, en om dat te doen is ze (vanwege de belastingen) financieel afhankelijk van bedrijven, waaronder de grote bedrijven die de klimaatproblemen mede-veroorzaken.

Die afhankelijkheid is natuurlijk prachtig voor bedrijven om hun machtige positie te gebruiken, maar let op (!) dat is niet het ‘grote systeemprobleem’. Het probleem is dat de overheid niet zonder het geld kán dat zij ontvangt uit de verkoop van klimaatbeschadigende producten.

De cijfers

Uitgelegd in euro’s: de accijnzen op benzine en diesel leveren in de overheid jaarlijks circa € 10 miljard op, en de wegenbelasting € 6 miljard. Tel daar de btw op brandstoffen, de inkomsten uit de havens, de staalindustrie, de bio-industrie, vliegvelden en al die andere zaken bij op, dan verdient de overheid jaarlijks meer dan €30 miljard aan producten en werkwijzen die het klimaat aantasten. Dat is zo’n 15% van de totale overheidsinkomsten.

Maar we hebben nu de CO2 heffing. Dat lost het nu wel op toch, want de vervuiler betaalt? Helaas. Die heffing heeft het systeemprobleem juist versterkt. Door ongewenst gedrag financieel te belasten krijgt de overheid vanwege het financiële belang de perverse impuls om het ongewenste gedrag in de toekomst nog langer in stand te houden.

Het is een oplossing voor de korte termijn die de oplossing voor de lange termijn zal tegenwerken.

Het probleem

Een goed milieu begint niet bij jezelf. Het begint bij een daadkrachtige overheid. En hoe daadkrachtig kan een overheid zijn die voor 90% financieel afhankelijk is van het bedrijfsleven, dat in dit geval ook nog veel van de problemen veroorzaakt?

Dit gebrek aan daadkracht zien we op veel fronten terug. Armoede, schulden, werkloosheid, zorgkosten, welzijn, het onderwijs en in nog veel meer maatschappelijke zaken ontbreekt het. En het kan toch geen toeval zijn dat er op elk thema een verkeerde wisselwerking tussen verantwoordelijkheid en financiële afhankelijkheid is?

Alle grote problemen die er zijn, zijn logische gevolgen van onmiskenbare oorzaken. De grote overeenkomst van al die oorzaken is dat ze in de wet verankerd zijn. De één complexer dan de andere, maar willen we verandering hebben dan is er slechts één mogelijkheid. Wetten herschrijven.

Hoe kan het anders?

Er is een systeemverandering nodig, maar geen radicale en ook niet één vanuit ideologie, maar op basis van een gezonde maatschappelijke organisatievoering. Om dat écht te doorgronden zul je wat meer moeten weten over het systeem en de werking van belastingen. In dat laatste zit een groot obstakel want de belastingen maken de overheid financieel afhankelijk. Wetgeving en belastingen zijn geen leuk onderwerp natuurlijk, maar heeft deze site je aandacht getrokken, lees dan meer verdieping én hoe het praktisch anders zou kunnen in dit rapport.

Maar er is natuurlijk meer nodig dan wetten en belastingen als we écht verandering willen. Wij als mensen zullen eerst als collectief anders naar ons systeem moeten kijken. Vooral de mensen in posities die besluiten nemen voor anderen en de maatschappij. Daar kunnen wij bij helpen. Wij vanuit Stichting Onzichtbaar Den Haag trainen ministeries, gemeenten, onderwijsinstellingen en talrijke andere organisaties om anders naar hun werk en invloed te kijken. Samen met een team van professionele ervaringsdeskundigen zetten we het innerlijke kompas opnieuw aan. We laten je voelen hoe het is om in een kwetsbare positie te zitten. Om afhankelijk te zijn van een systeem wat veel van je vraagt. Vanuit dat voelen zetten we nieuwe stappen vooruit. Benieuwd naar hoe we dat doen? Neem een kijkje op onze website.

Heeft deze website je op welke manier dan ook iets gebracht? Laat het hieronder weten.

Laat van je horen!

Heb je een toevoeging, opmerking of gewoon een goed gevoel? Altijd wat mee doen! We horen graag van je.

Laat van je horen!

Heb je een toevoeging, opmerking of gewoon een goed gevoel? Altijd wat mee doen! We horen graag van je.

Laat van je horen!

Heb je een toevoeging, opmerking of gewoon een goed gevoel? Altijd wat mee doen! We horen graag van je.

Op deze website doen we niet aan cookies en er is ook geen social media. Daarmee maken we het onszelf niet gemakkelijk, maar zo hebben we het liever. Als je deze website interessant hebt gevonden, stuur het dan graag door binnen je netwerk!